Niniejsze opracowanie jest kontynuacją I tomu katalogu „Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945”, w którym skatalogowano obowiązujące wzory odznak i ich wersje w omawianym okresie. Obejmuje sprostowania i kolejne wersje odznak oraz dyplomy, legitymacje odznak pozyskanych w wyniku kolejnej szerokiej kwerendy w placówkach muzealnych i u kolekcjonerów w kraju i za granicą. Łącznie zgromadzono 429 odznaki ( awers - rewers ) i 700 dyplomów i legitymacji.
Jest to albumowy katalog przedstawiający ponad 1100 medali upamiętniających najbardziej znane miejsca bitew od czasów Cedyni po II wojnę światową, wybitnych polskich władców, generałów i wodzów oraz ważne rocznice związane z tradycjami oręża polskiego. Medale wykonane przez Mennicę Państwową stanowią dzieła sztuki wykonane przez wybitnych artystów, co zapewnia wysoką ich jakość. Obok najważniejszych bitew i ich bohaterów przedstawiono też miejsca pamięci narodowej, szkolenie wojska, działalność kulturalno-oświatową, sportową oraz działalność organizacji kombatanckich i paramilitarnych. Opracowanie to może być wykorzystane do popularyzacji wojska, a także przy organizacji wystaw z tej problematyki i w pracach muzealnych.
Prezentowana książka jest jedynym opracowaniem obrazującym symbolikę polskich sił porządkowych od 1914 roku po dzień dzisiejszy. Uwzględniono w niej przede wszystkim elementy występujące na ubiorze funkcjonariuszy, które posiadały umocowanie prawne. Między innymi pokazano w niej symbole Straży Obywatelskich, Milicji Miejskich, Policji Państwowej, Policji Polskiej i służb porządkowych w gettach w okresie okupacji, Milicji Obywatelskiej oraz współczesnej Policji. Wiele symboli, szczególnie z pierwszego okresu jest mało znanych, brak ich w placówkach muzealnych, znajdują się głównie w zbiorach kolekcjonerskich. Zamieszczona bibliografia oraz wykaz aktów prawnych (przepisów mundurowych) niewątpliwie pomoże i zachęci czytelnika do pogłębienia swojej wiedzy z tej tematyki. Zdaję sobie sprawę, że praca ta nie wyczerpuje w pełni tematu, ale w jej przygotowaniu towarzyszyła mi myśl, aby wzorem opracowanej symboliki wojskowej, również symbolikę policji ocalić od zapomnienia.
Po ustanowieniu od 1944 roku przedstawicielstw władzy – rad narodowych i ich prawnym usankcjonowaniu na podstawie Konstytucji z dnia 22 lipca 1952 roku Rady Narodowe ustanawiały lokalne odznaczenia w formie odznak dla zasłużonych obywateli. Kolejne akty prawne po reformach administracyjnych państwa sankcjonowały ustanawianie i nadawanie odznak zaszczytnych. Władze samorządowe określają zasady i regulaminy nadawania odznak, a w sprawach wzoru symboli, na jednostki samorządu terytorialnego został nałożony obowiązek wystąpienia o opinię do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, przy którym działa Komisja Heraldyczna, jako jego organ opiniodawczo-doradczy. W opracowanym katalogu przedstawiono znane do chwili obecnej odznaki honorowe. Układ katalogu alfabetyczny i w kolejności: gmina, powiat, miasto, region, województwo z datami ich ustanawiana. ?
Oznaki używane przez urzędników państwowych i samorządowych stanowią temat pierwszej części katalogu. Pokazano oznaki sołtysów, wójtów, naczelników miast oraz burmistrzów, a także straży i służb wg układu chronologicznego: zabór rosyjski, pruski i austryjacki, polskie tereny w okresie I wojny światowej, II Rzeczpospolita i okres po II wojnie światowej, do czasu przemian ustrojowych. Druga część katalogu to sądownictwo pokazujące emblematy sędziów, prokuratorów, adwokatów oraz sposób ich noszenia. Trzecia część to straże leśne. łowieckie i rybackie zarówno ustanowione prawnie jak też prywatne. Niniejszy katalog jest kolejnym przyczynkiem do poszerzenia wiedzy i zapełnienie luki w dziale falerystyki. Posiada 275 stron oraz 693 barwne zdjęcia (awers-rewers) ?
Niniejsze opracowanie stanowi pierwszą część zapowiadanego szerokiego katalogu odznak Wojska Polskiego z lat 1914 - 1939 : piechota, kawaleria, artyleria i bronie pancerne, wojska techniczne-służby, organizacje i formacje wojskowe z lat 1914-1221 oraz szkolnictwo wojskowe . Obok przedstawionych odznak i ich wersji pokazano w szerokim zakresie obowiązujące dokumenty -legitymacje i dyplomy. Uwzględniono uwagi i sprostowania zawarte w dotychczasowych katalogach.
Pierwsza odznaka kawaleryjska została ustanowiona 5 października 1916 roku. Była to odznaka 1 Pułku Ułan�w Legion�w Polskich 1 Brygady Legion�w, wprowadzona po dw�ch latach istnienia pułku. Pr�by tworzenia odznak pamiątkowych podejmowano też w tworzonych w Rosji w latach 1917 - 1918 pułkach kawalerii. Noszone zamiast orł�w z numerem pułku, miały one podkreślać odrębność tych oddział�w. Pułki szwoleżer�w tworzone w Armii Polskiej we Francji nie posiadały swych odznak.
Od autora: W ciągu pierwszych dziesięciu lat istnienia artylerii, idea kreowania jej odznak nie była szczeg�lnie żywa w por�wnaniu z innymi rodzajami broni. Do 1928 roku ustanowiono odznaki pamiątkowe zaledwie w kilku pułkach. Ich liczba wzrosła dopiero w latach 1928-1937. (...) Kształt odznak artylerii, podobnie jak i innych rodzaj�w broni jest mocno zr�żnicowany, wyraźnie dominuje w nich forma krzyża maltańskiego o wciętych ostro końcach ramion. Ponadto w pozostałych odznakach wykorzystano wzory: francuskiego Orderu Legii Honorowej, orła, gwiazdy orderowej, stylizowanej tarczy, krzyża Orderu Virtuti Militari, zarysu fortyfikacji. Nawiązanie do dawnych tradycji artyleryjskich wyrażało się najczęściej w wyobrażeniu skrzyżowanych luf armatnich. Na wielu odznakach centralne miejsce zajmuje godło narodowe. Cyfrę pułkową wraz z inicjałami pułku umieszczano zazwyczaj w centrum odznaki lub na ramionach krzyża.(...)Wojska pancerne posługiwały się symbolami nawiązującymi do tradycji kawalerskich. Znakiem całej formacji był szyszak, kt�ry często pojawiał się na odznakach. Na insygniach umieszczano r�wnież inne motywy: opancerzonej ręki, trzymającej miecz, koła zębatego oraz skrzydlatego smoka. Symbolikę pociąg�w pancernych stanowiły wagony, szyny kolejowe oraz lokomotywy.
Niniejszy katalog pokazuje odznaki i dokumenty odnoszące się do wydarzeń z lat 1914-1921 związanych z okresem walk o niepodległość i granice państwa i podzielony jest na części: Pierwsza grupa odznak związana z powstaniem i działalnością Legionów Polskich oraz formacjom wojskowym zorganizowanym przy boku państw Ententy ( Francja-Rosja ) Druga grupa odznak to okres walk o granice państwa 1918-1921 w tym: powstania narodowe wielkopolskie i śląskie, obrona Lwowa i formacje wojskowe na froncie wschodnim. Trzecia grupa odznak to związki i stowarzyszenia w latach 1914-1939. Od autora