J. Bernlef Volgorde van de boeken

De veertienjarige Lucille woont in een klein dorp, is een paar keer blijven zitten en heeft ouders die voortdurend ruziemaken. Ze snakt naar aandacht en wanneer er een nieuwe, aardige leraar op school komt, grijpt ze haar kans. Ze probeert hem te verleiden en vertelt haar vriendinnen de wildste verhalen over hen beiden – al gaat hij in werkelijkheid niet in op haar avances. Toch wordt de sfeer steeds grimmiger en beschuldigen de dorpelingen hem al snel van seksueel misbruik. Hoe kan hij zich verdedigen tegen een uit de hand gelopen leugen?Bernlef stuurde het manuscript van Een onschuldig meisje twee weken voor zijn overlijden in oktober 2012 naar de uitgeverij. Het is de allerlaatste roman die hij voltooide.

Drie korte verhalen geschreven door J. Bernlef, getiteld: - Hondendromen - Geboorte - Dubbele tong

Een man van weinig woorden wordt in Dover achtergelaten door een Engels meisje met wie hij door Europa reist. Hij zwijgt, zoals hij dat zijn hele leven gewend is geweest waardoor hij niet geïdentificeerd kan worden.

Ze waren vrienden voor het leven geweest, de schilder IJsbrand Blok en de fotograaf Dick Noordeloos, beiden oude mannen nu. Na de plotselinge dood van IJsbrand ontfermt de dochter van de schilder zich over zijn nalatenschap. Ze vindt dat Dick de aangewezen persoon is om de schilderijen van haar vader te fotograferen voor een catalogus bij een overzichtstentoonstelling.Terwijl Dick fotografeert (en zo dagenlang geconfronteerd wordt met IJsbrands verdwenen muze, zijn vrouw Nadia), begint hij langzaam te beseffen welk drama zich in het leven van zijn vriend voltrokken heeft – een drama dat zijn weerslag vond in olieverf op doek.Op slot is niet alleen een schrijnende confrontatie van de kunst met de werkelijkheid, van jeugd met ouderdom, maar ook een ontroerende roman over een gedoemde liefde. Bernlef slaagt er opnieuw in de onvolkomenheid van menselijke relaties bloot te leggen, zonder afbreuk te doen aan de waarde ervan.

Een 12-jarige Amsterdamse jongen, die de laatste maanden van de oorlog op een boerderij doorbrengt, vormt zich uit de maar half begrepen gebeurtenissen om hem heen een beeld van de oorlog en de wereld van de volwassenen.

Verloren zoon sluit aan bij de eerbiedwaardige traditie van de zogenaamde robinsonade: een roman in de trant van het beroemde, in 1719 verschenen boek van Daniel Defoe: Robinson Crusoe. In Defoes didactische roman staat Robinson model voor de ondernemende mens uit het tijdperk van de Verlichting. Aangespoeld op een onbewoond eiland weet hij zich als een ware 'doe-het-zelver' uitstekend te redden. Bemlefs Robinson, de toneelregisseur Rob Noordhoek, vergaat het heel anders. Hij is een typisch product van de moderne, technologische samenleving. Dat wil zeggen dat hij een meester is in het bedienen van apparaten. Maar op het verlaten eiland waar hij aanspoelt bevinden zich niets dan de resten van een beschaving. Noordhoek is aangewezen op zijn inventiviteit en komt, in tegenstelling tot Defoes held, tot de ontdekking dat hij twee linkerhanden heeft. De roman beschrijft op een lichtvoetige manier Noordhoeks onvermijdelijke ondergang. Daarnaast is de roman een exploratie van Noordhoeks verleden aan de hand van brieven die hij schrijft aan een actrice die alleen als afbeelding op het eiland aanwezig is. Vrijdag neemt in Bernlefs roman de gedaante van een Franssprekende papegaai aan. Aan het slot van het boek vallen dood en ware identiteit van de hoofdpersoon eindelijk samen.

Ze zaten samen op school, twee jongens van dertien in het Amsterdam van de jaren vijftig. Max Veldman is de onderzoeker, die dingen weet waar de meeste jongens niets van begrijpen. Hij wil de onzichtbare wereld van de wind in kaart brengen, haar vastleggen in cijfers en getallen. Zelf wil hij ook het liefst onzichtbaar worden. Max woont samen met zijn vader, die op de cacaofabriek van Blooker aan de Amstel werkt. Dat zijn moeder er na de oorlog vandoor is gegaan met een Canadees, durft hij pas later te bekennen. Wouter van Bakel heeft totaal andere dromen. Hij wil harder lopen dan de wind, de honderd meter onder de elf seconden. Ook hij leeft zo in een wereld van tijden en cijfers. Door Max leert Wouter een andere, wonderbaarlijke werkelijkheid kennen. De bijzondere, hechte vriendschap verwatert als de jongens naar de hbs gaan, en van lieverlee verliezen ze elkaar uit het oog. Pas jaren later, als Wouter revalideert van een spierziekte, ontdekt hij Max in een psychiatrische inrichting in de buurt. Dan blijkt hij de enige persoon te zijn met wie 'de onzichtbare jongen' wil praten. Maar dat er nog een grotere tragedie in Max' familie verborgen wordt gehouden, ontdekt Wouter pas als Max werkelijk onzichtbaar is geworden.

De wereld zwijgt. Daarom spreken mensen. Want alles gaat tenslotte verloren. Daarom verzamelen mensen: dingen, foto's, herinneringen. De hoofdpersonen in Bernlefs verhalen leveren een heroïsch en hardnekkig gevecht tegen een onverzettelijke macht. Soms gaat het om persoonlijke verledens die beschermd moeten worden tegen het vergeten, een andere keer gaat het om het gemanipuleerde verleden van dictaturen. Alles gaat voorbij, maar dat voorbij gaan wordt door Bernlef op een kroniekachtige, schijnbaar laconieke manier vastgelegd, in een stijl waarin mededogen en verbaasde ontroering doorklinken.

Als een oude Deense rechter een onderzoek doet naar een op Groenland gepleegde moord, ontstaat er een crisis in zijn persoonlijk leven door de botsing tussen twee culturen en rechtssystemen.