Rzeczpospolita Obojga Narodów.Dzieje agonii.Tom 3

Dzieje agonii, część trzecia trylogii Rzeczpospolita Obojga Narod�w (opublikowana w 1972 roku), opisuje dramatyczne dla naszej historii lata 1696-1795, nasilający się proces upadku państwa prowadzący do tragicznego końca. Sprzyjało temu burzliwe panowanie Augusta II zwanego Mocnym (1697-1706, 1709-1733) i jego syna Augusta III (1733-1763) z saskiej dynastii Wettin�w, przeplecione kr�tkotrwałymi epizodami rząd�w Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709 i 1733-1736). Wykorzystując prywatę magnat�w, bezsilność zrywanych sejm�w, Rosja skutecznie przeciwstawiła się pr�bom reform ustroju, stając się gwarantem istniejącej w Rzeczypospolitej sytuacji. Objęcie tronu przez Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795), rzecznika reform i wzmocnienia państwa, doprowadziło do wybuchu konfederacji barskiej (1768-1772), po kt�rym nastąpił pierwszy rozbi�r Rzeczypospolitej między Rosję, Prusy i Austrię. Dalsze dzieło wewnętrznej odbudowy kraju obaliły konfederacja targowicka (1792) i interwencja wojsk rosyjskich zakończona drugim rozbiorem Rzeczypospolitej. W ślad za klęską powstania kościuszkowskiego (1794) nastąpił trzeci rozbi�r i abdykacja kr�la (1795) oraz utrata państwowości na ponad stulecie. Według Pawła Jasienicy kraj zgubiły grzechy dawnej historii. Od wygaśnięcia Piast�w aż po dni Stanisława Augusta interesy władzy i narodu zbyt często wyglądały jak dwie linie rozbieżne, niekiedy znajdowały się w ostrym konflikcie