Monografia Romans Freuda i Gradivy ukazuje dorobek Sigmunda Freuda jako formę działalności literackiej, za którą twórca psychoanalizy otrzymał w 1930 roku Nagrodę im. Johanna Wolfganga Goethego. Książka zawiera charakterystykę jego tekstów poświęconych sztuce, definiuje rozumienie roli pisarza i artysty przez psychoanalizę. Autor opisuje metodologię badawczą Freuda, który zapożyczył od literatury istotną część swojego aparatu pojęciowego, pisząc tzw. romans psychoanalityczny. Rozważania na temat mitopoezji we wskazanej twórczości wykraczają poza granice literatury i nawiązują do wątków filozoficznych, estetycznych oraz autobiograficznych obecnych w dziele „ojca psychoanalizy”.
Książkę tworzą dwie równolegle opowiadane historie, rozgrywające się na
lewicowych i prawicowych biegunach niemieckiej polityki i kultury. Na jednym z
tych biegunów znajduje się dorobek Harry’ego Rowohlta, urodzonego w 1945 roku,
na drugim zaś twórczość Caspara von Schrenck-Notzinga, który przyszedł na
świat w 1927 roku, a jego wejście w dorosłość zbiegło się z końcem wojny.
Schrenck-Notzing opisywał z punktu widzenia konserwatysty przyczyny i skutki
„prania charakterów”, czyli reedukacji Niemców. Identyfikował i krytykował
lewicowe tendencje w kulturze i mentalności niemieckiej po 1945 roku, które w
znaczącym stopniu ukształtowały nowych obywateli Niemiec. Rowohlt na własnej
skórze doświadczył skutków tej reedukacji i mógł uchodzić za wzorcowo
wykształconego Niemca o lewicowych poglądach, które chętnie demonstrował.
Kiedy dziś studiujemy teksty Harry’ego Rowohlta i Caspara von Schrenck-
Notzinga, ich opowieści o opowieściach, rzecz o nich samych, to w istocie
zawsze czytamy komentarz na temat wszystkich Niemców. Tomasz Małyszek jest
profesorem w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego,
gdzie bada zależności między dziełami literackimi i innymi rodzajami sztuki
oraz współczesną prozę niemiecką. Opublikował do tej pory dwanaście książek, w
tym trzy powieści, m.in. Światło i cień (Warszawa 1996), Krainę pozytywek
(Warszawa 2001), osiem monografii, m.in. Romans Freuda i Gradivy. Rozważania o
psychoanalizie (Wrocław 2002), Wassermaler und Hungerkünstler. Kunst als Ding
und Körper in der Literatur (Berlin 2010), Światłopisanie. Film niemiecki
1895–2010 (Wrocław 2013), Literatura i reklama w Niemczech (Kraków 2018) oraz
wiele artykułów naukowych w czasopismach krajowych i zagranicznych.
Obwohl dieses Buch biographisch angelegt ist, geht es nicht vorrangig um eine chronologische Rekonstruktion von Leben und Leistungen der Titelfigur, sondern ebenso um den sozialen, politischen und vor allem kulturellen Hintergrund der Bundesrepublik Deutschland, der in Briefen und Kolumnen von Harry Rowohlt, dem Sohn des legendären Ernst Rowohlt, aufscheint. Harry Rowohlt war ein Multitalent, Kolumnist, Gelegenheitsschauspieler, Schriftsteller, Hörbuchsprecher, Journalist, selbst als „Botschafter des irischen Whiskeys“ hoch geschätzt und geliebt. Zahlreiche Ereignisse und Episoden aus seinem Leben werden hier in eine Vielzahl von Zusammenhängen gestellt, die sich aus Erzählungen, Anekdoten, Abschweifungen und anderen Fäden über die Menschen ergeben, die er kannte, denen er begegnete und über die er schrieb.
„Für die meisten Menschen bedeutet die Kunst einen Kontakt mit ihrer Kopie. Es handelt sich grundsätzlich um eine elektronische Reproduktion des Originals, das nicht selten unglaublich groß oder klein -- im Vergleich zu dem Vorbild -- zu sein scheint. Das Hauptmerkmal dieser Massenkultur ist eine absolute Störung der räumlichen Ordnung der Dinge: Man reißt die Bilder von den Wänden und die Skulpturen von dem Boden ab. Montierte Filme werden wieder in Fragmente eingeteilt, und die Musik lässt sich dekomponieren, um nur ihren Platz in digitalisierten Musikbeständen zu finden. Wahrscheinlicher wird in solcher Realität sowohl die Verdinglichung (Verwandlung in einfache Dinge) als auch die Inkorporation (d. , h. die Einverleibung, eine Aufnahme in den Körper) derjenigen Kunstwerke, die ihre Beschaffenheit und ihren Kontext verloren haben. Die Kunst kehrt zur Welt der Dinge zurück, und ihre Avantgarde ist die Literatur, die der gesprochenen und im Alltag gehörten Sprache am nächsten steht.“ Tomasz Ma lyszek, geb. 1971, Literaturwissenschaftler und Schriftsteller. Er habilitierte sich 2004 an der Universität Wroc law in Polen, wo er jetzt als außerordentlicher Professor am Institut für Germanistik beschäftigt ist. Die vorliegende Monographie ist im Rahmen eines Humboldtstipendiums an der Technischen Universität Berlin entstanden.
