Krzysztof Polit, autor dobrej monografii na temat Ortegi y Gasseta i redaktor naukowy zeszytu naukowego specjalnie poświęconego filozofii hiszpańskiej, w czterech dobrze wydzielonych rozdziałach analizuje burzliwe życie umysłowe i oryginalne poglądy młodego Miguela de Unamuno.
Książka ma nieco przekorny charakter, gdyż jej autor - spoglądając na zjawisko poświęcania się takiej czy innej idei (Prawdy, Sprawiedliwości, Wolności itp.) - koncentruje się na sytuacjach, w których idee uwodziły ludzkie umysły, a skutki tego uwiedzenia były najgorsze z możliwych, nawet dla tych idei. Klęska śmiałych planów idealistycznych pisał Jos Ortega y Gasset demoralizuje człowieka całkowicie. Traci on swą spontaniczną wiarę w jakąkolwiek jasną i ukierunkowaną siłę (Zmierzch rewolucji). W prezentowanej monografii poglądom hiszpańskiego filozofa przeciwstawia się poglądy dwóch myślicieli należących do przeciwnego obozu. Pierwszym jest Georg Hegel, przekonany, że po to, by zrealizować powszechny cel ludzkiej historii, [] każdy wielki człowiek musi zdeptać na swej drodze niejeden niewinny kwiat i niejedną rzecz zburzyć (Wykłady z filozofii dziejów). Drugi to najbardziej w chwili obecnej wpływowy rosyjski ideolog Aleksander Dugin, nawołujący Rosjan, by w końcu [] rozpoznali swoje niewyraźne, ale własne, eschatologiczne ideały triumf Idei [Narodowej], Sprawiedliwości, Prawdy (???????????) . W książce pojawiają się także inni myśliciele (m. in. Kartezjusz, Kant, Hume, Unamuno), a tło narracji stanowią najnowsze wydarzenia historyczne i odniesienia do literatury pięknej.
Jos Ortega y Gasset nie był wrogiem demokracji jako ustroju politycznego, ale był krytykiem pewnych zjawisk społecznych z demokracją związanych. Podstawowe założenie monografii stanowi przekonanie, że uzasadniona krytyka może w większym stopniu przysłużyć się takiej czy innej instytucji, aniżeli niezachwiana wiara w jej doskonałość. Studia nad pismami hiszpańskiego filozofa prowadzą do przekonania o kruchości ustroju demokratycznego, którą można wzmocnić poprzez ukształtowanie społeczeństwa obywatelskiego. Z tej perspektywy mniejsze znaczenie ma masowe uczestnictwo w wyborach, a większe odpowiedzialny i rozumny wyborca, gdyż tylko taki w swojej większości może zapobiec oddaniu władzy w ręce destrukcyjnych sił politycznych.