Zalewski Cezary Boeken

Książkę Cezarego Zalewskiego o Sienkiewiczu należy uznać za ważne wydarzenie we współczesnej sienkiewiczologii. Publikacja ta zajmuje miejsce osobne, jest własną, inspirującą próbą nowego czytania Sienkiewicza, z umiejętnie zastosowanymi narzędziami interpretacyjnymi; interpretacją według bliskiego hermeneutyce paradygmatu. Badacza interesuje przede wszystkim odsłanianie ukrytych sensów oraz ich przekształcenia w zetknięciu z nowymi, dotąd niewykorzystanymi kontekstami. W swoich „próbach” Zalewski przeciwstawia się utrwalonym w badaniach nad Sienkiewiczem wartościującym stereotypom oraz rozpoznaje mniej znane lub inaczej interpretowane obszary jego twórczości. Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Bujnickiego Cezary Zalewski – absolwent polonistyki i filozofii UJ, profesor nadzwyczajny w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki UJ. Autor prac poświęconych literaturze okresu pozytywizmu (Powracająca fala. Mityczne konteksty wybranych powieści Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, Kraków 2005), zagadnieniom antropologicznym (Źródło. René Girard i literatura, Kraków 2015) oraz związkom literatury i fotografii (Pragnienie, poznanie, przemijanie. Fotograficzne reprezentacje w literaturze polskiej, Kraków 2010).

Celem niniejszej pracy jest analiza i interpretacja trzech powieści: Lalki, Bez dogmatu oraz Bene nati, które ujawniają ich potencjał poznawczy. Zestawienie tych dzieł wymaga uzasadnienia, mimo podobieństwa wątków głównych. Można określić ich genus proximum et differentiam specificam w kontekście poetyki narracji realistycznej. Książka Cezarego Zalewskiego wpisuje się w problematykę antropologii kulturowej, a analizy oparte są na hermeneutycznych regułach czytania. Lektura koncentruje się na „rozumieniu” tekstów, których fragmenty poddawane są eksplikacjom i deszyfracji sensów. Interpretacje opierają się na rozpoznawaniu kontekstów i badaniu związków intertekstualnych, często poprzez konfrontację tekstów naukowych i powieściowych. Metoda ta przypomina „laboratoryjne” podejście, w którym powieść staje się narzędziem do rozwiązywania problemów. Zalewski wydobywa kategorie psychologiczne, takie jak pragnienie czy zazdrość, łącząc je z problematyką etyczną i fabularną strukturą. Autor dąży do precyzyjnych wniosków, które nadają nowatorskie oświetlenie interpretowanym powieściom. Wartość tej metody badawczej tkwi w dokładnym „wejściu” w semantykę porównywanych tekstów. Cezary Zalewski jest absolwentem polonistyki i filozofii UJ oraz profesorem w Katedrze Teorii Literatury UJ, autorem prac o literaturze pozytywizmu i antropologii.