Román, líčící první poválečná léta na polském venkově, napsal přední polský prozaik a básník jako první díl volně koncipované trilogie o osudech poválečneho Polska (druhý díl má název Dvanáct, třetí se jmenuje Jidáš). V široce založeném ději, obrážejícím ideje, city, zkušenosti, zvyky, moudrosti i pověry, zachycuje dva základní problémy tehdejšího vývoje: rozdělení půdy mezi bezzemky a drobné zemědělce a boj proti ozbrojeným bandám.
Autorem baladicky laděného románu z druhé světové války je polský básník a prozaik (nar. 1930), čelný představitel krakovského střediska polských spisovatelů. Hrdinou a zároveň vypravěčem příběhu je chlapec, který se ve válečné době mění v muže a nemůže se vyhnout ani láskám, ani vraždám. Vynořuje se před ním řada otázek, jako např. co je to život, člověk a především, co je to zločin a spravedlnost? Na tyto otázky nenajde zde čtenář přímé odpovědi, ale ze situací a obrazů vyplývá, že otázka spravedlnosti je mnohem složitější než oko za oko a zub za zub. Polská kritika pokládá tento román za jednu z nejlepších próz r. 1966.
Książka ta przywraca nam Tadeusza Nowaka, budzi apetyt na jego dawno nie wznawianą poezję i prozę. Anita Jarzyna zebrała w niej rozproszone w czasopismach i gazetach szkice i wywiady z pisarzem. Otwiera mu drzwi do naszego świata, któremu potrzebny jest jego głos. Nowak mówi prosto i wprost, serio i ironicznie - o sobie, o sytuacji pisarza pochodzącego ze wsi, szuka odpowiedzi na pytania: czym jest poezja, czym jest proza?
Wieś, będąca źródłem twórczości Nowaka, została utracona. Bezpowrotnie. […] Co może zrobić poeta, by ocalić własne plemię? Musi wymyślić miejsce, w którym jasność tego plemienia będzie świecić pełnym światłem. Odnajduje je w słowie, w wytworzonym przez siebie świecie. Inaczej mówiąc, odzyskać tę wieś można tylko poprzez artystyczną pamięć i wyobraźnię, przekształcając ją w prywatny – ale uniwersalny – mit, artystyczny mit kulturowy, wyposażony zewnętrznie z całą drobiazgowością i pieczołowitością w realne bytowe kształty i realne, żywe postaci. […] W przedziwny sposób z archaicznym ludowym animizmem, totemizmem nawet – miesza się w twórczości Nowaka […] chrystianizm, gdyż w centrum najgłębszych Nowakowych wyobrażeń i przekonań religijno-metafizycznych tkwi misterium Golgoty, które ogarnia tutaj cały świat istot żywych […]. Nowakowe sacrum – a więc cały Nowakowy wszechświat – przeniknięte jest cierpieniem. […] Nowak jest jednym z najbardziej religijnych poetów polskich, chociaż z żadną określoną religią nie można jego poezji utożsamić, ani w całości z niej wywieść. Znajduje się ta poezja jakby na przecięciu wielu religii, ukrywa wewnątrz wiele religijnych nawarstwień. Wyraża przeżycia stanowiące jądro i być może podstawę wszystkich religii. Numinosum, będące, wedle nowszych religioznawców, fundamentem wszelkiego religijnego sacrum. Stanisław Balbus
Tato první část Nowakovy trilogie zachycuje na příběhu tří ústředních postav – Petra, jeho milé Heleny a jeho kamaráda, ale i soka v lásce Stacha – vesnici doby meziválečné a válečné a jejím ústředním konfliktem je svár mezi odvěkým božím přikázáním Nezabiješ a nutností postavit se proti zlu (tady válečnému) i za cenu zabití člověka-nepřítele. Petr si pak klade otázku, zda má právo vzít do svých krví potřísněných rukou svého čerstvě narozeného syna a vychovávat jej…
Psychologický román poľského autora, čarovný príbeh o skutočných hodnotách a o ľudskom dozrievaní, o človeku, ktorého ako diamant brúsia tvrdé hrany vojny. Píšem v nej o tom, čo som na dedine spoznával. Všimol som si, že niektoré hodnoty sa začínajú rozkladať. Chudobní dedinskí ľudiamuseli odrazu brániť seba, svoje deti, matky. Tragickosť situácie každého človeka, znásobená ešte rodovými hodnotami, zodpovednosťou za osudy iných, za osudy celku, zodpovednosť ako morálna, hummanistická hodnota sa vtedy nerozkladala. Obnovovala sa v rodinnom živote, pretrvávala ako láska k deťom, zodpovednosť za ich budúci osud...
Výbor z veršů současného předního polského básníka, jejich námětem je zobrazení dnešního i minulého života polské vesnice.
Román - který spolu s dalšími čtyřmi prózami (Harfy krále Davida, Ďáblové, Dvanáct, Až budeš králem) tvoří volný cyklus zachycující dětství a mládí autorovy generace na staré polské vesnici - rozvíjí baladicky laděný,tragikomicky a satiricky vyznívající příběh mladého muže, který odchází z vesnice do města za vidinou domněle lepšího a snazšího života tzv. konzumní společnosti.
