Bogusław Śliwerski Boeken

Monografia naukowa Bogusława Śliwerskiego jest napisana zgodnie z zasadami przyjętymi w naukach społecznych, zwłaszcza w sferze twórczości pedagogicznej. Autor swobodnie porusza się na wielu płaszczyznach refleksji naukowej, przywołując co jakiś czas adekwatne do podjętej problematyki cytaty z pism wybitnych znawców wielu dyscyplin akademickich. Sięga nie tylko do przebogatej skarbnicy wiedzy filozoficznej, ale także do nauk przyrodniczych i ścisłych. Tekst pracy nasycony jest zarówno ideami głoszonymi przez badacza, jak i casusami praktyki z krytyki naukowej. Ale praca ta jest pod wieloma względami pierwsza, a zatem oryginalna, w ramach podjętej problematyki, jej głębi i znaczenia społecznego. Jednym z najistotniejszych problemów współczesnej nauki jest zachowanie w praktyce badawczej wysokiej jakości prowadzonych studiów i dociekań naukowych. [...] Niniejsza rozprawa jest pierwszą taką pozycją naukową w Polsce, w której zarówno ukazano aspekty teoretyczne uprawiania krytyki naukowej, jak i opisano przypadki niewłaściwej krytyki, quasi-krytyki lub wręcz braku krytyki w postępowaniach awansowych, w działalności publicystycznej czy w polityce wydawniczej. Autor buduje teorię krytykoznawstwa jako niezbędnego obszaru wiedzy w naukach społecznych, które nieustannie poszukują uzasadnienia swojego akademickiego statusu, z zazdrością spoglądając na dokonania przedstawicieli nauk „rzekomo bardziej rozwiniętych w tym zakresie”, bo ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Profesor Bogusław Śliwerski nie uznaje postawy usłużnej wobec „nauk rozwiniętych” jako właściwej. Sam podaje w wątpliwość wiele przełomowych odkryć i dokonań w obrębie szczególnie nauk technicznych i przyrodniczych. I tam zdarzają się oszustwa, nieuzasadnione, szybkie kariery akademickie, plagiaty, działania nieetyczne. I tam występują podobne „choroby” jak u przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych. Stąd nieustanne uzasadnianie swojego akademickiego statusu przez przedstawicieli pedagogiki wydaje się nieco żałosną praktyką, jednak ciągle obecną na konferencjach naukowych i w publikacjach. Książka łączy kilka płaszczyzn uprawiania nauki i promowania wartości naukowych w społeczeństwie. Jest studium teoretycznym z wiedzy o krytykoznawstwie, jest kompendium wiedzy na podstawie zarchiwizowanych licznych przypadków niewłaściwego podejścia do krytyki naukowej. Zawiera przepisy prawne regulujące dzisiaj procedury uzyskiwania stopni i tytułu naukowego, opis szczególnych przypadków złamania przepisów w zakresie opiniowania tekstów naukowych, swoisty katalog niewłaściwych praktyk recenzenckich, patologicznej wręcz motywacji krytyków, a także charakterystykę odnotowanego i nazwanego przez autora zjawiska ekstyrpacji etosu akademickiego. [...] W niniejszej monografii jest też podjęty aspekt psychologiczny. Autor opisuje stany emocjonalne osób, które poddają się procedurze habilitacyjnej. Niekiedy habilitanci doznają uczucia rozczarowania spowodowanego tym, że uzyskali negatywne opinie swojej twórczości naukowej. Profesor Bogusław Śliwerski analizuje motywacje krytyków, formułowane przez nich oceny. Wskazuje na niuanse procesu opiniowania tekstów naukowych i całego dorobku kandydatów do uzyskania stopnia doktora habilitowanego czy tytułu profesora. Ukazuje postawy patologiczne przedstawicieli obu stron tegoż postępowania. Z recenzji prof. dr. hab. Józefa Górniewicza

Książka Bogusława Śliwerskiego stanowi kolejne potwierdzenie niezwykle wysokiego statusu tego naukowca we współczesnych naukach o edukacji. Stoi pod każdym względem na bardzo wysokim poziomie merytorycznym, posiadając przy tym wszystkie te cechy, które charakteryzują dzieła wybitne: oryginalność idei, swobodę i wartkość narracji, integralność wywodów, odwoływanie się do bogatej i reprezentatywnej literatury przedmiotu, erudycyjność, wreszcie mądrą metanarracyjność. [] Jest przy tym dzieło to wspaniałą i udaną próbą potwierdzenia statusu naukowego pedagogiki jako dyscypliny z istoty swojej interdyscyplinarnej, która pozostając na styku idei i rzeczywistości, krystalizuje wiele problemów teoretycznych i społecznych. Jednocześnie podręcznik ten zawiera bardzo trafną autorefleksję pedagoga nad tożsamością pedagogiki jako nauki i jako praktyki społecznej, przy jednoznacznym opowiedzeniu się za ideą kulturowego krytycyzmu i orientacją na tworzenie lepszego świata. To także tożsamość, której integralną częścią jest rezygnacja z jakiegokolwiek autorytaryzmu i orientacja na rozwój podmiotowości młodych ludzi.

Nie pisalibyśmy tej książki, gdybyśmy byli przekonani, że rozwój polskiej edukacji zmierza w dobrym kierunku. Niestety, już nawet najlepsi nauczyciele, najbardziej oddani kształceniu dzieci i/lub młodzieży mają poczucie straconych kilkudziesięciu lat własnej pracy, zaangażowania i poświęcenia. Uczniom szkoła kojarzy się z nudą, straconym czasem, poczuciem bezsensu, promowaniem konformizmu i oportunizmu. Są też tacy, którzy przywykli traktować szkołę jako konieczność, którą trzeba zaliczyć i szybko o niej zapomnieć. Poczucie bezsilności towarzyszy również rodzicom, którzy pytając swoje dzieci o to, co było w szkole, często słyszą jakże wymowne NIC!

Profesor Bogusław Śliwerski należy do grona nauczycieli akademickich, którzy jeszcze w latach siedemdziesiątych o osiemdziesiątych XX stulecia poddali krytyce dominujący model kształcenia pedagogów oparty głównie na metodach podających i intensywnie włączali metody aktywizujące w proces edukacji w szkołach. Nie jest to pierwsza publikacja, która prezentuje i opisuje metody aktywizujące ze względu na kryteria ich doboru do zajęć, niezbędne warunki do prawidłowego przeprowadzenia, tworzenie instrukcji i scenariuszy. W praktyce edukacyjnej właściwy dobór metod aktywizujących wywoływał zawsze duże zainteresowanie uczestników i kadry różnych kursów, szkoleń, warsztatów, a także długie, niekończące się dyskusje. Przygotowanie i realizacja zajęć z wykorzystaniem metod aktywizujących nie wymagają wielkiego doświadczenia pedagogicznego, pod warunkiem że prowadzący szkolenie posiada wiedzę merytoryczną dotyczącą problemu, który chce wspólnie z uczestnikami kursu rozwiązać. Dzięki zaś dużemu zainteresowaniu wykazywanemu przez nich oraz aktywności ma możliwość uruchomienia wrażliwości wszystkich na konieczność uwzględniania w relacjach społecznych nie tylko własnych potrzeb, interesów czy aspiracji, ale także tych, z którymi doświadcza nowych sytuacji autodydaktycznych.