Kolejny, czwarty już album poświęcony twórczości malarza z kręgu École de
Paris, przygotowany we współpracy z muzeum Villa La Fleur w Konstancinie.
Publikacja towarzyszy wystawie twórczości Maurycego Mędrzyckiego (ur. 1890 w
Łodzi – zm. 1951 w Saint-Paul-de-Vence we Francji). Malarz ów to postać
fascynująca nie tylko ze względu na swój dorobek artystyczny, ale i z uwagi na
rozliczne inne talenty – choćby muzyczny czy aktorski – oraz burzliwą
biografię (dość wspomnieć, że jego muzą i partnerką była przez wiele lat
legendarna postać paryskiej bohemy, Kiki de Montparnasse). Oprócz rysu
historycznego i kalendarium życia artysty znajdziemy tu zebrane wspomnienia i
teksty okolicznościowe, napisane na temat Mędrzyckiego przez jego przyjaciół
artystów oraz przez syna Serge’a. W albumie zaprezentowano reprodukcje obrazów
i rysunków z galerii, kolekcji prywatnych i znajdujących się w posiadaniu
rodziny artysty. Jako że album pełni równocześnie funkcję katalogu wystawy,
znajdują się w nim także szczegółowe opisy prezentowanych prac.
Zawsze wysoko ceniłem twórczość tego artysty z Montparnasse'u. Ekspresjonizm,
którego Epstein był jednym z najciekawszych i najwybitniejszych
przedstawicieli, fascynował mnie swoją różnorodnością i podejściem, zwłaszcza
w malarstwie pejzażowym. W naszej publikacji, obok eseju o charakterze
biograficznym, prezentujemy po raz pierwszy zebrane teksty krytyków i
przyjaciół Epsteina. Album dopełniają dwa krótkie teksty, które sam Epstein
napisał do jednego z londyńskich czasopism, a wreszcie znakomite płótna i
rysunki artysty. Niniejsza praca, mamy nadzieję, jest etapem w odkrywaniu
życia Henryka Epsteina i jego twórczości. Z wstępu Marka Roeflera
Album powstał na zamówienie prywatnego muzeum Villa la Fleur położonego w
podwarszawskim Konstancinie-Jeziornej. Zbiory muzeum obejmują malarstwo,
rzeźbę oraz grafikę artystów polskich i żydowskich, działających w pierwszej
połowie XX wieku we Francji. Stała ekspozycja ilustruje tendencje przewijające
się w twórczości środowiska umownie określanego jako École de Paris. Plany
zorganizowania wystawy Henryka Haydena zarysowały się w trakcie przygotowań do
poprzedniej ekspozycji z tego cyklu z 2012 roku, dotyczącej twórczości Simona
Mondzaina. Malarstwo Henryka Haydena, w Polsce prawie nieznane, cieszy się
wielką popularnością w światowych kolekcjach sztuki. Jego obrazy znajdują się
w wielu muzeach Francji (Musée National dArt Moderne, Centre Pompidou, Musée
dArt Moderne de la Ville de Paris, Musée dart et dhistoire du Judaisme, Musée
des Beaux-Arts de Lyon, Musée dArt Moderne de Troyes, Musée des Beaux-Arts de
Nantes), Wielkiej Brytanii (Tate Gallery) oraz w Polsce (Muzeum Narodowe w
Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach). W roku 1907 Henryk Hayden wyjechał do
Paryża, wysłany tam przez ojca po to, by zdobyć medal w salonie. Artysta
jednak nigdy nie powrócił do Polski na stałe. Początkowo kształcił się w
prywatnej Académie de la Palette. W 1909 r. Hayden prezentował na Salonie
Jesiennym płótna z podróży do Bretanii. Pejzaże z Le Pouldu nawiązują
stylistycznie do szkoły Pont-Aven. Artysta operuje płaskimi plamami barwnymi,
obwiedzionymi konturem. Kolorystyka obrazów z tego okresu, choć mocno
odrealniona, pozostaje subtelna i powściągliwa. Ta pierwsza wielka lekcja
malarstwa staje się dla Haydena punktem wyjściowym do syntetyzowania form i
poszukiwania istoty pejzażu. W odróżnieniu od malarzy skupionych wokół
Gauguina linia konturowa w obrazach Haydena pozostaje niespokojna. To
swoistego rodzaju malarskie wcielenie nie potrwa u Haydena długo, ponieważ
jego miejsce zajmie niebawem fascynacja kubizmem a jednocześnie malarstwem
Paula Cézannea. Przygoda Haydena z kubizmem przypada na fazę syntetyczną tego
kierunku w XX-wiecznej sztuce. Jednym z najbardziej znanych obrazów tego
okresu jest przedstawienie Trzej muzykanci z 1919 r. (obecnie w muzeum w
Lyonie). Obraz ten zainspirował Pabla Picassa do namalowania dzieła o tym
samym tytule. W 1921 r. Hayden odszedł od kubizmu. Porzucając formalne
ograniczenia wynikające z kubistycznej stylistyki, Hayden poszukuje własnego
stylu. Pomocą okazało się wierne naśladownictwo natury. Obrazy z tego okresu
ulegają mocnemu zsyntetyzowaniu, przy jednoczesnej intensyfikacji palety
barwnej.
'Niniejsza publikacja oraz towarzysząca jej wystawa kolekcji w Villi la Fleur
stanowią podsumowanie moich wybor�w i fascynacji tw�rczością ponad
siedemdziesięciorga artyst�w Ecole de Paris. Pragnę podzielić się z Państwem
malarstwem i rzeźbą takich wybitnych artyst�w o polskich korzeniach jak
Mojżesz Kisling, Eugeniusz Zak, Tamara Łempicka, Mela Muter, Szymon Mondzain,
Zygmunt Menkes, Henryk Hayden, Ludwik Marcoussis i wielu innych'. Marek
Roefler
