Tomasz Rogacki Volgorde van de boeken

Spis treści: Przedmowa I. Austriacy wkraczają na Śląsk II. Rossbach. Fryderyk II rusza na Śląsk III. Ruchy wojsk od 23 listopada do 3 grudnia IV. Bitwa pod Leuthen [Lutynia] V. Koniec kampanii (7-31 grudnia 1757 r.) Aneksy Bibliografia Spis map i szkiców O książce: Jak wspominał Barsewisch, przed atakiem zjawił się król, który podszedł do płk. von Bocka, dowodzącego batalionem pułku Meyerinck, w którym Barsewisch dzierżył chorągiew, i nakazał: Ruszaj swoim batalionem prosto na zasieki, za którymi kryją się białe płaszcze pozostałe bataliony ruszą twoim śladem Następnie Jego Królewska Mość był łaskaw podejść do mnie i powiedział: Junkrze z leibkompanii, dobrze uważaj; musisz maszerować naprzód z pewnością siebie, ale nie zbyt szybko, aby armia mogła nadążyć; a potem Jego Królewska Mość sam obejrzał nasze bataliony stojące wobec pozycji wroga i powiedział do żołnierzy: Widzicie, chłopcy tamte białe płaszcze? Musicie wyrzucić ich z szańców, trzeba tylko ostro na nich maszerować i wypędzić bagnetem; wtedy wesprę was 5 batalionami grenadierów i całą armią. Trzeba to zrobić albo zginąć. Przed wami wróg, a za wami cała armia. Ani kroku w tył, tylko naprzód po zwycięstwo. O autorze: Tomasz Rogacki (1959). Ekspert od epoki napoleońskiej, któremu nieobce są też inne przestrzenie historyczne, jak np. wojny kolonialne, średniowiecze, wojny XIX w., epizody I czy II wojny światowej, wreszcie wojna siedmioletnia. Oddawana właśnie do rąk czytelnika Leuthen to trzecia z kolei książka tego autora, traktująca o największych bitwach tej wojny, rozegranych na ziemiach polskich. Rogacki postawił na cztery wydarzenia: Zorndorf [Sarbinowo], Gross-Jgersdorf (Prusy Wschodnie), Leuthen [Lutynia], Kunersdorf [Kunowice]. Przy okazji Leuthen znajdziemy w niej też szeroki opis pierwszej bitwy o Breslau [Wrocław].

Spis treści: Kilka słów wprowadzenia I. Przed wielką bitwą II. Bitwa pod Wagram (56 lipca 1809 r.) Aneksy Spis map i schematów Bibliografia O książce: 4 lipca od popołudnia zaczęło się zbierać na załamanie pogody. Pod wieczór lunęło rzęsistym deszczem z piorunami i z silnym wiatrem jakby zapowiadały to, co wydarzy się od następnego dnia. Niebo zaszło ciemnymi chmurami, ubierając letni dzień w ponure barwy. Kuzyn cesarzowej służący w 9. pułku strzelców konnych de Tascher zapisał: brnęliśmy w błocie i zanurzeni w ciemnościach nocy; deszcz lał się strumieniami. W Dzienniku operacyjnym głównej armii austriackiej znalazł się taki zapis: Deszcz i grad lały raz za razem tak potężnymi strumieniami, że awanpoczty ledwo utrzymywały się w siodłach. De Castellane zanotował: Deszcz lał się strumieniami. Cesarz wsiadł na konia o północy i był na nim aż do godziny czwartej rano. Przy zapadających ciemnościach korpusy II Oudinota, III Davouta, IV Masseny przesunęły się na pozycje, z których przystąpić miały do forsowania rzeki.

Gen. Levasseur tak opisał przebieg tych walk: Marszałek Ney zarządził marsz naprzód batalionami z bronią na ramieniu. Odłamki kartaczy obsypywały nasze czoło, wzmagane strasznym szczękiem palby karabinowej; oficerowie pobudzali żołnierzy zachęcającymi okrzykami: naprzód, naprzód. W tym ruchu i dymie 3. dywizja dowodzona przez generała Bissona, odbiła ukosem za bardzo na prawo i zostawiła lukę, w którą wpadła kawaleria wielkiego księcia Konstantego, tnąc szablami i zmuszając nas do odwrotu. Inne pułki też za bardzo odbiły w prawo i Marszałek polecił spróbować zbliżyć się ku lewemu skrzydłu. Podjechałem do jednego z tych pułków: – Odbijcie na lewo – powiedziałem do pułkownika. Ale ledwie wyrzekłem te słowa, gdy zabił go pocisk. Pewien oficer zatknął swój kapelusz na czubku szpady wołając: Niech żyje cesarz! Naprzód! Nadleciał drugi pocisk i oficer padł na kolana, mając obie nogi urwane. Zastąpił go kapitan i nakazał wykonanie tego ruchu. W końcu marszałek Ney podprowadził tych odważnych ludzi na dwadzieścia kroków do dział wroga, otworzył na nich gwałtowny ogień, który zabił niemal wszystkich kanonierów przy działach; kontynuując nasz przyspieszony marsz wepchnęliśmy wroga do miasta... Tomasz Rogacki. Z zawodu menedżer kultury (UAM Poznań). Historią pochłonięty od najmłodszych, na co wpływ miały opowieści o udziale dziadka w powstaniu wielkopolskim i wojnie 1920 r. (odznaczony numerowanym Krzyżem Walecznych) oraz ojca w kampanii 1939 r., podczas której został ranny 3 września pod Przechowem. Zawodową wiedzę historyczną zdobywał we własnym zakresie. W swych przemyśleniach nad przeszłością doszedł do wniosku, że każdy, kto postrzega historię przez pryzmat czasów nam współczesnych, nigdy jej nie zrozumie.

Europa nie doświadczyła takiej skali zniszczenia od czasu najazdu Hunów. Dochodziło do dantejskich scen w miastach i wsiach, do których wkraczali. Z dziką radością wieszali ich mieszkańców na drzewach, odcinali nosy i uszy, odrąbywali nogi, rozpruwali brzuchy, a nawet wyrywali z przebitej piersi serca. Zazwyczaj pijani rozszarpywali ludzi hakami, bądź kładli nagich na rozżarzonych węglach i torturowali w wymyślny sposób. Rodzicom odbierali dzieci, bądź zabijali je na miejscu; masowo gwałcili kobiety i dziewczęta; wiele osób odebrało sobie życie, by nie doświadczyć cierpień ze strony tej azjatyckiej dziczy. Jakby tego było mało podpalali wsie i miasteczka, z dzikimi wrzaskami zapędzając ludzi w ogień, gdzie ci palili się żywcem; rozkopywali groby szlachciców i księży, rozrzucając doczesne szczątki i szukając kosztowności. Wielu przerażonych mieszkańców zawczasu opuszczało w popłochu swoje siedziska i uchodziło do Gdańska, dokąd z Königsberga [Królewiec] zostało też przetransportowane archiwum królewskie... Tomasz Rogacki. Z zawodu menedżer kultury (UAM Poznań), ale od najmłodszych lat pochłonięty historią, na co wpływ miał udział dziadka w powstaniu wielkopolskim i wojnie 1920 r. (odznaczony numerowanym Krzyżem Walecznych) oraz ojca w kampanii 1939 r. Opowieści w domu rodzinnym o tamtych czasach utrwaliły w nim potrzebę poznawania przeszłości i jej propagowania. Zawodową wiedzę historyczną zdobywał we własnym zakresie. W jej zgłębianiu niezwykle pomocna okazała się znajomość języków obcych. W swych przemyśleniach nad przeszłością doszedł do wniosku, że każdy, kto postrzega historię przez pryzmat czasów nam współczesnych, nigdy jej nie zrozumie.

W nocy na 1 listopada zostały zaatakowane bawarskie pozycje koło Jakobsztat i Frydrychsztat (batalion Bawarów wycofał się z tego miasta do Jakobsztat), a komunikacja z tym ostatnim miastem uległa przerwaniu. Hnerbein od razu wysłał kolumnę ruchomą na Linden (batalion piechoty, 40 konnych), którą potem wzmocnił 1. i 2. batalionami 5. pułku Księstwa, polską półbaterią konną i 60 konnymi, a Krons-Misshof obsadził 4 kompaniami i 10 konnymi. Do płk. hr. Buttlara, stojącego z 2. batalionem Bawarów w Jakobsztat, wysłał rozkaz wsparcia działań szefa batalionu Kamińskiego idącego z kierunku Walhof. Ale Rosjanie nie czekali na kontrakcję i szybko wycofali się według jednych doniesień za Dźwinę, według innych na Dahlenkirchen. Nazajutrz (2 listopada) 3. batalion polskiego 5. pułku został wyrzucony przez przeważających Rosjan z Krusenhof. Hnerbein wysłał mu na wsparcie 2. batalion. Pięć dni później o godz. 3.00 Rosjanie napadli na posterunek w Neuguth (kompania polskiej piechoty, 10 dragonów). Dragoni zostali od razu wzięci na biwaku, Polacy stawili opór i zapewne ulegliby, ale niespodziewanie na flance Rosjan pojawił się kpt. Szardehely z 23 huzarami wracający z Frydrychsztat do Annaburga i śmiałym atakiem zmusił ich do ucieczki...

W zaistniałej sytuacji 1. i 2. jej szwadrony uderzyły na prawo ? na piechotę Droueta, 3. szwadron płk. Uszakowa uderzył w centrum, ratując z opresji kanonier�w płk. Kostaneckiego, kt�rzy w walce wręcz bronili swych konnych dział (udało się uratować jedno), podczas gdy 4. i 5. szwadrony pod ks. Repninem-Wołkońskim poszły na lewo przeciwko grenadierom konnym gen. Ordenera. Za nimi postępowały 1. i 2. szwadrony lejbkirasjer�w płk. Olenina, ale nie włączyły się do akcji jednocześnie, ponieważ nie pozwalała na to szczupłość terenu, oraz lejbkozacy, kt�rzy początkowo zatrzymali się w parowie, a następnie zasilili Repnina-Wołkońskiego. Do tegoż dołączył też pluton kawalergard�w korneta Albrechta, kt�ry, pozostawiwszy w Austerlitz sztandary gwardii, chciał także wykazać się w walce. 1. i 2. szwadrony kawalergard�w rozłupały dwa czworoboki dywizji Droueta. Żołnierze masowo padali na ziemię, by uniknąć cięć pałaszy, lecz wielu zostało poranionych, a nawet zabitych przez końskie kopyta (dywizja straciła w bitwie 54 zabitych i 226 rannych; dla por�wnania ? dywizja Rivauda tylko 3 zabitych i 11 rannych). Ich sukces został zniwelowany uderzeniem dw�ch szwadron�w szaser�w, stojących za dywizją Droueta, kt�re najpierw ostrzelały przeciwnika z karabink�w, a potem ruszyły do szarży. 4. i 5. szwadrony ks. Repnina-Wołkońskiego oraz 2 szwadrony lejbkozak�w uderzyły na 3 szwadrony grenadier�w Ordenera. Napoleon już nie czekał na rozstrzygnięcie. Polecił gen. Rappowi wykonać szarżę szwadronami służbowymi ? kompanią mameluk�w (63 szabel) i dwoma szwadronami strzelc�w konnych pod kpt. Daumesnil i ks. Aldobrandini Borghese (187 ludzi). Jazda ta obeszła walczących z flanki od strony rosyjskiej piechoty, kt�ra ? by nie razić swoich ? nie otworzyła ognia. Mamelucy zaatakowali 3. szwadron Uszakowa, a mameluk Mustafa zdobył tu proporzec...

Już pierwsze dwa tygodnie operacji dały się bardzo we znaki Wielkiej Armii. Zaopatrzenie utknęło na tyłach, zaczęły padać konie pozbawione paszy. Nie mniejszą uciążliwość stanowiły kurz, trudne drogi i upał. Wielu żołnierzy rozbiegło się po okolicy, aby zdobyć coś do jedzenia. Rabunki i niszczenie mienia stały się wręcz plagą, kt�rej nie były w stanie opanować żadne cesarskie zarządzenia

Hureau de S�narmont uznał, że nadeszła stosowna chwila dla niego i włączył się do boju z 36 działami I korpusu. Sformował je w dwie baterie po 15 dział i 6-działową rezerwę pod osłoną 1. batalionu 9. pułku piechoty i dywizji dragon�w Lahoussaye`a (4 pułki). Wprowadził całość do bezpośredniej walki, zmuszając najpierw do milczenia rosyjskie działa ustawione na przeciwnym brzegu Łyny. Zajechał następnie na 600 m od pozycji przeciwnika, bijąc w ścieśnione masy i odpłacając za straty VI korpusu. Napoleon, obawiając się, że Hureau de S�narmont nierozważnie narazi baterię na zniszczenie, posłał do niego gen. Moutona, ale ten otrzymał kr�tką odpowiedź: Pozw�l tylko mi i moim kanonierom działać, odpowiadam za wszystko. Gdy ten wr�cił z taką odpowiedzią cesarz rzekł: Artylerzyści to ludzie uparci, zostawmy ich w spokoju.Marion zanotował: Za przyzwoleniem Victora, ale wbrew protestom generał�w dywizji, zebrał on (S�narmont ? przyp. TR) całą artylerię złożoną z 36 dział pod swoim dow�dztwem i ruszył galopem na drugą stronę mamelonu, kt�ry osłaniał trzy dywizje 1 korpusu. Artylerię ustawił w baterię o 400 metr�w od wroga; po pięciu czy sześciu salwach podprowadził ją na 200 metr�w i rozpoczął straszliwy ogień.

Solidna, duża wieś z murowanymi zabudowaniami, krytymi strzechą, kt�rych było 175, i zamkiem osadzonym na wschodnim krańcu Ligny, stanowiła silny punkt oparcia. Zamieszkiwały ją wtedy 443 osoby, w większości rolnicy i pracownicy kamieniołom�w (gros z nich, z chwilą przybycia Prusak�w, zdecydowała się opuścić wieś i tylko nieliczni postanowili przetrwać w piwnicach). Cmentarz był otoczony wysokim, kamiennym murem, natomiast niemal naprzeciw kościoła stała oberża zwana du Cerf. Stary zamek, choć w�wczas już w ruinie, m�gł stanowić dobry punkt oparcia (zniknął z krajobrazu w latach 80. XIX wieku). Po obu stronach strumienia r�wnolegle biegły dwie ulice: na południu En-Haut, na p�łnocy En-Bas. Między nimi leżało kilka luźno rozrzuconych chat, kości�ł oraz rozległa łąka komunalna opadająca po pochyłości aż do strumienia la Ligne. Liczne opłotki, ogrody i winnice, wraz z zabarykadowanymi ulicami, dawały dodatkowe wzmocnienie. Obronę zasilały ponadto 32 działa wobec na razie 24 wspierających działania Gerarda?