Autor dowodzi, że dalszy rozwój cyfrowych narzędzi komunikacyjnych – technologii – jest nie do pogodzenia z dalszym trwaniem liberalnych instytucji – demokracji. Demokracja liberalna wykształciła się w czasach analogowych, więc do analogowej rzeczywistości były przystosowane jej główne założenia i narzędzia do zarządzania kryzysem. W epoce cyfrowej, gdy koncepcje mediów, obywatelstwa, sfery publicznej i demokratycznej wspólnoty gwałtownie ewoluują i zmieniają swój sens, demokracja, jaką znamy, nie posiada już zdolności adaptacji. Albo więc demokracja „dogoni” cyfrową zmianę, a odpowiedzialne społeczeństwo w porę wykształci obywatelskie nawyki na miarę nowej epoki, albo czekają nas rządy technokratycznych despotów przy wsparciu aroganckiej kasty innowatorów z Doliny Krzemowej, którzy wejdą w rolę sędziów i kapłanów nowego porządku. Tak czy inaczej: „analogowa” demokracja się kończy. Czy uda się ją uratować?
Trzy tłumaczki to opowieść o Marii Skibniewskiej, Joannie Guze i Annie
Przedpełskiej-Trzeciakowskiej – trzech wielkich i wybitnych polskich
tłumaczkach. To także opowieść o warsztacie tłumaczy, ich wyborach, walkach –
nie tylko o przekład, zlecenie czy o autora, ale także o przetrwanie. Historie
tych, którzy zazwyczaj pozostają – niesłusznie – w cieniu. Trzy tłumaczki. Im
właśnie zawdzięczamy dostęp do dużej części klasyki francuskiej i
anglosaskiej, ich nazwiska widnieją w polskich wydaniach Baudelaire’a,
Faulknera, Salingera, a bibliografie liczą po sto pozycji. Ich losy splatały
się z historią życia literackiego w Polsce i z działalnością potężnych
wydawnictw, jakimi za czasów PRL-u były Czytelnik i PIW; ich praca
kształtowała wyobraźnię i gusty dużej części powojennej inteligencji.
Krzysztof Umiński z wielką wnikliwością wydobywa z cienia osoby zwykle ukryte
za stosem cudzych książek. Prezentuje ich warsztat, ale także ich niebanalne
życiorysy, w różny sposób wplątane w historię dwudziestego wieku, od armii
Berlinga po powstanie warszawskie. A wreszcie poznajemy doświadczenia trzech
tłumaczek związane już bezpośrednio z ich pracą: cenzuralne perypetie Joanny
Guze z esejami Camusa, bezbłędne wyczucie stylu przedwiktoriańskiego przez
Annę Przedpełską-Trzeciakowską w przekładach powieści Jane Austen, jawne i
ukryte zasadzki trylogii Tolkiena, jakie musiała pokonać Maria Skibniewska.
Autor, sam tłumacz, mozolną sztukę przekładu potrafił przedstawić jako
przygodę i wyzwanie; dość powiedzieć, że dalsze losy polskiej wersji Władcy
Pierścieni czyta się właściwie jak kryminał. Małgorzata Szpakowska Niech
czytelnika nie zwiedzie ten rzeczowy tytuł. Trzy kochanki byłoby równie na
miejscu. Albo nawet Języków obcowanie. Książka Krzysztofa Umińskiego to rzecz
o namiętności, literaturze i trzech niezwykłych kobietach, którym przyszło żyć
w najgorszych czasach. Oryginalnie pomyślana, brawurowo napisana. Więcej nie
powiem, by nie psuć nikomu radości odkrywania. Maciej Zaremba Bielawski
