Aanpassing is alles, weet Inge Lohmark. Per slot van rekening onderwijst ze al meer dan dertig jaar het vak biologie. Ze staat erom bekend dat ze de leerlingen kort kan houden en dat zonder woedeaanvallen of gesmijt met sleutelbossen. Daar is ze trots op. De teugels vieren kan namelijk altijd nog. En als er toch een keer onrust heerst, hoef je alleen maar met je vingernagels over het bord te krassen. Voor de leerlingen is het sowieso het beste hen elk moment te laten voelen dat ze aan haar overgeleverd zijn, in plaats van ze voor te spiegelen dat ze ook maar iets te zeggen hebben. Niemand heeft een keus. Je hebt de teeltkeus en dat was het dan.
In het najaar van 1945 vlucht een vrouw met haar zevenjarige zoontje voor de Russen naar het Westen. Op een klein treinstation ergens in het oosten van Duitsland rusten ze uit. Helene heeft zichzelf en haar kind door de moeilijke oorlogsjaren gesleept. Nu alles achter de rug is en alles mogelijk lijkt, laat ze hem alleen achter op het perron. Ze komt niet meer terug. Julia Franck vertelt het leven van een vrouw, dat vermalen wordt door de woelingen van een dramatische tijd. 'Mijn vader is heel jong overleden, wat ik over hem weet, is niet veel. Hij was verlegen en fijngevoelig, maar hij had geen vertrouwen in andere mensen. Enkele maanden na het einde van de oorlog had zijn moeder hem op het perron achtergelaten met de belofte meteen weer terug te komen. Hij was zeven jaar en wachtte tevergeefs. Misschien is hij wel nooit ouder geworden en heeft hij zijn hele leven gewacht. Voor mij is dit gegeven familielegende en griezelverhaal ineen. Wat, zo vroeg ik me al heel jong af, brengt een moeder tot zo'n besluit? Ze was verpleegster en had dan ook een voor die tijd ongebruikelijke opleiding genoten, die alleen voor dochters van goeden huize was weggelegd. Bij mijn naspeuringen heb ik heel wat sporen van haar kunnen terugvinden, oude foto's waarop ze met haar oudere, niet minder knappe zus te zien is. Documenten in het stadsarchief van Bautzen. Ik kende twee, drie plaatsen waar ze had gewoond, wist haar geboortejaar en sterfdatum te achterhalen, maar hoe intensiever mijn zoektocht werd, hoe meer ik merkte dat sporen alleen nog geen verhaal vertellen. Een verhaal heeft mensen en perspectieven nodig. Ik gaf haar een naam: Helene. Ik moest haar zelf bedenken, haar karakter, haar ervaringen, de omstandigheden waaronder ze was opgegroeid, de verwachtingen van en hindernissen voor een vrouw uit die tijd, zeer intelligent en zonder vooruitzicht op een studie, als jonge vrouw hoopvol gestemd en romantisch verliefd, uiteindelijk getrouwd, uit traditie en noodzaak en zonder liefde, moeder tegen wil en dank. In welke mate kon een vrouw in die tijd haar leven zelf vormgeven en haar eigen identiteit bepalen, op welke momenten moest zij zich verloochenen. Hoe meer ik me een voorstelling van haar leven maakte, hoe duidelijker ze mij voor ogen stond, haar gebaren, haar lach, haar ontwijkende blik - de schaamte en rusteloosheid waarmee ze probeerde zichzelf te zijn –, des te beter begreep ik hoe ze tot een dergelijk besluit had kunnen komen. Van meet af aan wist ik dat ik haar wilde rechtvaardigen noch moreel veroordelen – maar dat ik wilde vertellen, zo precies en nauwgezet mogelijk.' - Julia Franck
