E. M. Cioran Boeken

“An antidote to a world gone mad for bedside affirmation"—Washington Post. E. M. Cioran has been called the last worthy disciple of Nietzsche and "a sort of final philosopher of the Western world" who "combines the compassion of poetry and the audacity of cosmic clowning" (Washington Post). All Gall Is Divided is the second book Cioran published in French after moving from his native Romania and establishing himself in Paris. It revealed him as an aphorist in a long tradition descending from the ancient Greeks through La Rochefoucault but with a gift for lacerating, subversively off-kilter insights, a twentieth-century nose for the absurdities of the human condition, and what Baudelaire called "spleen." The aphorisms collected here address themes from the atrophy of utterance and the condition of the West to the abyss, solitude, time, religion, music, the vitality of love, history, and the void. The award-winning poet and translator Richard Howard has characterized them as "manic humor, howls of pain, and a vestige of tears," but, as he notes too, in these expressions of the philosopher's existential estrangement, there glows "a certain sweetness for all of what Cioran calls 'amertume.'"

»Von Tränen und von Heiligen«, 1937 auf rumänisch geschrieben, erschien 1987 in einer französischen Übertragung, die Cioran selbst so eingehend überarbeitet hat, daß aus ihr gleichsam ein Originaltext geworden ist. Der balkanisch exzessive Polemiker-Dichter wird fünfzig Jahre später vom französisch strengen Stilisten gebändigt, der junge, von einer religiösen Krise aufgewühlte Cioran wird vom Experten des ironischen Durchblicks, vom geschundenen Sezierer in die Schranken gewiesen, aber keineswegs neutralisiert.

Opublikowany w roku śmierci francusko-rumuńskiego filozofa Emila Ciorana (19111995) tom wywiadów z nim stanowi bardzo szczególną publikację. Na początku lat 70. XX wieku Cioran pisał do znajomego: Mam sześćdziesiąt lat i nigdy nie występowałem publicznie. Nie cenił życia literackiego, nie przyjmował nagród, a swoje pisarstwo uważał za terapeutyczne. Żył paradoksalnie: uznawał życie za bezsensowne, lecz je kochał i cieszył się nim. W późniejszym okresie jednak, w miarę rosnącej sławy, zaczął udzielać wywiadów, czasem nawet rozmowy z nim odbywały się przed zgromadzoną publicznością. Niniejszy zbiór zawiera dwadzieścia takich wywiadów i rozmów z Cioranem z ostatniego ćwierćwiecza jego życia, głównie z lat osiemdziesiątych XX wieku. Mówi on o sobie i swoim stosunku do świata, opowiada o dzieciństwie, młodości i powodach, dla których, osiadłszy na stałe we Francji, w latach 40. porzucił ostatecznie język rumuński i zaczął pisać po francusku. Wiele miejsca w rozmowach zajmują kwestie egzystencjalne: sens (bezsens) życia, a zarazem czerpanie z niego, samobójstwo, religia, Bóg. Wywiady powstały przy różnych okazjach, rozmaici byli rozmówcy i dlatego mamy tu całą gamę tematów, a także zróżnicowaną głębię refleksji. Niektóre wątki powtarzają się, oświetlane zarazem z różnych perspektyw. Dzięki temu czytelnik otrzymuje wielostronny obraz osobowości filozofa poświadczony przez niego samego.

Der Essayist E. M. Cioran (1911 bis 1995) ist hierzulande bekannt geworden als ein Seismograph des Verfalls, Philosoph des Scheiterns, als unbedingter Skeptiker, der jede Art von Sicherheit untergräbt, als Moralist ohne den sicheren Boden der Moral. Die dreizehn Essays dieses Bandes zeigen einen anderen Cioran: Cioran als Porträtisten, der in Bewunderung und Ablehnung zu verstehen sucht. Ob es sich um seine Freunde Beckett oder Michaux handelt, um sein frühvollendet scheiterndes Jugendidol Weininger, um F. Scott Fitzgerald, dem er das Mißlingen seines Scheiterns vorhält, oder um so unterschiedliche Schriftsteller wie Borges und Ceronetti – an diesen Gestalten blieb Ciorans überwacher Blick haften. Seine literarischen Porträts haben eine Konturenschärfe, die den Porträtisten ebenso lebendig hervortreten läßt wie die Porträtierten.

Zeszyt�w pierwotnie miało nie być. A m�wią one o tym, że i autora z powodzeniem mogło nie być. Odnalezione po śmierci Emila Ciorana (1911-1995) ręcznie zapisane zeszyty zawierały adnotację 'zniszczyć'. Nie były przeznaczone do druku, ukazały się więc wbrew woli autora, za to w interesie światowej kultury intelektualnej. Jest to rodzaj dziennika, ale rejestrujący wydarzenia na r�wni z myślami do ewentualnego użycia w nowej książce. Myśli te, nawet jeśli og�lne, przylegają ściśle do czegoś szczeg�lnego: do życia ich autora. Wsp�lnym mianownikiem jest prosta konstatacja: urodziłem się i od tej chwili umieram. Życia wiecznego nie ma, życie doczesne jest pełne udręk, więc po co w og�le to 'ciągnąć'? Po co w og�le było się rodzić? A jednak 'ciągnie się jakoś'. Ten zwrot przewijający się przez zapiski Ciorana wyraża cały ich dramat i całe napięcie. Dlaczego, po co trzymam się życia wbrew wszelkiej logice? Dlaczego tak je kocham? Oto sedno zeszyt�w zapełnianych co dnia przez autora dręczonego myślą o zbędności własnych narodzin. Myślą starą jak cała ludzka myśl i nową jak każde nowe ludzkie świadome istnienie. Wok�ł tej podstawowej kwestii obudowały się w Zeszytach drugorzędne tematy, dla czytelnika, nawet po p�łwieczu, nadal interesujące. Zapiski nieprzeznaczone do druku pozwalają podglądać autora w jego codziennym myśleniu o świecie i ludziach, poznać jego opinie o �wczesnym życiu elit intelektualnych, w kt�rym Cioran mimo całej swojej mizantropii uczestniczył: Ionesco, Marcel, Beckett, Eliade, literacki Paryż lat 60. XX wieku... Możliwe, że ten tom okaże się akurat najtrwalszym, bo najbardziej szczerym i niepowtarzalnym, choć niezamierzonym dziełem Ciorana.

E.M. Cioran verbrachte 1966 einen Sommer in Talamanca, Ibiza, und fand dort nicht die erhoffte Ruhe. Stattdessen litt er unter Schlaflosigkeit und Hitze, was ihn zum Schreiben eines Tagebuchs über eine vergangene Liebe inspirierte. Sein Werk ist voller geistreicher Gedanken und Reflexionen über seine Befindlichkeit.

"Premier devoir, au lever : rougir de soi". "Je rêve d’une langue dont les mots, comme des poings, fracasseraient les mâchoires". "Frivole et décousu, amateur en tout, je n’aurai connu au fond que l’inconvénient d’être né". "Rien ne pourra m’ôter de l’esprit que ce monde est le fruit d’un dieux ténébreux dont je prolonge l’ombre et qu’il m’appartient d’épuiser les conséquences de la malédiction suspendue sur lui et sur son œuvre". Dans cet essai, Cioran réfléchit sur l’impossible conciliation entre l’idée de Dieu et l’omniprésence du mal. Malgré des pages très sombres, il conclut pourtant : "Nous sommes au fond d’un enfer dont chaque instant est un miracle". Une pensée d’une exigence radicale, entre désespoir absolu et humour ravageur. Ces deux textes sont issus de l’essai intitulé "Le Mauvais Démiurge" (NRF essais, 1969).

Die Quarto-Ausgabe enthält sämtliche Werke des großen Aphoristikers, die in Buchgestalt auf deutsch (in den Verlagen Suhrkamp und Klett-Cotta) erschienen sind. Dieser Band bietet im Vergleich zu den Einzelbänden eine Preisersparnis von 74%. »Ich glaube, daß ein Buch wirklich verletzen, daß es das Leben des Lesers auf die eine oder andere Weise verändern soll. Meine Vorstellung, wenn ich ein Buch schreibe, ist die, jemanden wachzurütteln, ihn zu geißeln. Da es so ist, daß die Bücher, die ich geschrieben habe, aus meinen Verstimmungen, um nicht zu sagen aus meinen Leiden hervorgegangen sind, ist es genau das, was sie dem Leser vermitteln sollen … Ein Buch soll alles erschüttern, alles infrage stellen.« Inhalt: Auf den Gipfeln der Verzweiflung Das Buch der Täuschungen Von Tränen und von Heiligen Gedankendämmerung Leitenschaftlicher Leitfaden Lehre vom Zerfall Syllogismen der Bitterkeit Dasein als Versuchung Über das reaktionäre Denken Geschichte und Utopie Der Absturz in die Zeit Die verfehlte Schöpfung Vom Nachteil, geboren zu sein Gevierteilt Widersprüchliche Konturen Der zersplitterte Fluch